Çocuğum Çok Yaramaz (Mı Acaba?)

“Yapma diyorum” yapıyor, “gitme diyorum” gidiyor, “elleme zararlı” diyorum dinlemiyor.

“İstediği şeyi yapmayınca bana vuruyor, ya da kendini yerlere atıyor, istediği olana kadar hiç susmuyor.”

Danışmanlık yaptığım ailelerden son zamanlarda sıklıkla duyduğum problemler bu şekilde. O zaman konuya hızlı bir giriş yapıp şunu belirtmek isterim. Ben henüz “yapma” dendiğinde “peki anneciğim ya da babacığım, sen öyle diyorsan yapmam” 😊 diyen bir çocuk görmedim. Örneğini de duymadım. Kendi çocukluğumuza dönüp bakalım; Yapma, dokunma elleme denilen her ne varsa daha çok merak etmişizdir öyle değil mi?

Daha bugün bir danışanım çocuğunun çok yaramaz ve hareketli olduğunu, ne söylese tam tersini yaptığını anlatarak konuşmaya başladı ve şöyle dedi “gerçi bende küçükken annem babam yasak koydukça daha çok merak eder ve özellikle yapmak isterdim.”

Aslında bu annenin şikayetçi olduğu durum onun kendi şikayeti değildi. Eşi çocuğun toprakta oynamasına, yağmurda ıslanmasına, özgürce parkta koşup oynamasına izin vermiyor ve hep anneyi suçluyordu. “Hiç annelik yapmayı bilmiyorsun, bu çocuk senin yüzünden çok yaramaz” diyen eşinden,dert yandı bana.

Bu örnekte babanın niyeti çocuğu hastalıklardan ve başına gelebilecek kazalardan korumak gibi duruyor fakat kaygılı ve fazla korumacı davranıyor. Korumacı davranmaya çalışırken çocuğuna da sürekli öfkeli davrandığını ve bağırdığını öğreniyorum. Aynı zamanda baba eşi ile sürekli tartışma halinde. Anne ise çocuğun yapabileceklerine fırsat tanıyıp, izin vermek istiyor.

• ANNE VE BABANIN TUTUMLARI BİRBİRİNDEN FARKLI ise; bu farklılıklar yüzünden birbirlerini suçluyorlarsa, çocukta olaylar karşısında suçlayıcı ve saldırgan davranabilir.
• ANNE VE BABANIN TUTUMLARI BİRBİRİNDEN FARKLI ise ve birinin “evet yapabilirsin” dediğine diğeri “hayır yapamazsın” diyerek çocuğun önünde tartışıyorlarsa, çocuk ta kendi istediğini elde etmek için tartışmacı davranabilir.
• ANNE VE BABANIN TUTUMLARI BİRBİRİNDEN FARKLI ise; çocuk hayata karşı kendini savunmasız hissedebilir. Hangi durumda nasıl davranması gerektiği ile ilgili hep kararsız kalabilir.
• ANNE VE BABANIN TUTUMLARI BİRBİRİNDEN FARKLI ise; sürekli farklı davranışlara maruz kalan bir çocuk, hangi ebeveyninin davranışı hoşuna gidiyorsa ona yakın davranıp, diğerinin kendini sevmediğini düşünmeye başlayabilir. Kendini sevmeyen ebeveynine düşmanca tavırlar sergilemeye başlayabilir.

Anne ya da babadan herhangi biri çocuğun isteklerine, bir gün izin verip başka bir gün izin vermiyorsa YARAMAZ ÇOCUK DİYE TABİR ETTİĞİMİZ, DENGESİZ KARARSIZ TUTUMA SAHİP BİR ÇOCUK YETİŞTİRMİŞ OLABİLİRİZ.

İstediklerini ağlayarak yaptıran bir çocuk, her seferinde amacına ulaşana kadar ağlamaya devam edebilir. Ağladığı için her istediğini yapan anne ya da baba ÇOCUĞUN YARAMAZ DAVRANIŞLARININ SEBEBİ OLMUŞTUR.

YARAMAZ DİYE İFADE EDİLEN DAVRANIŞLARLA NASIL BAŞA ÇIKABİLİRİZ?

• Çocuğa sürekli “ yapma -dokunma-gelme-elleme vb. kelimeler” kullanmak yerine ondan ne istiyorsak ifade edebiliriz. Tamam çocuk ellemesin, gitmesin, ee!! o zaman ne yapsın? Gitme demek yerine “buraya gel”, elleme demek yerine “bunu al” gibi beklentimiz neyse, onu ifade edebiliriz.
• Çocuktan beklentilerimizi onun anlayabileceği bir dille, beraberce kurallar oluşturarak belirleyebiliriz. Örneğin “bizim evimizde yemekten önce atıştırmalık yenmez” ya da “markete gittiğimizde sadece bir tane atıştırmalık alınır” vb.
• Kurallarımızı ve sınırlarımızı belirledikten sonra bu düzene uygun hareket etmemiz gerekmektedir. Bazı günler kendimizi çok yorgun ya da isteksiz hissedebiliriz. Fakat yine de belirlenen kurallara uygun davranarak, çocuğumuza karşı kararlı bir tutum sergilememiz çocuğun güveni yüksek ve kendinden emin davranmasına yardımcı olacaktır. 

• Anne ve baba arasında uyumun sağlanması için ebeveynler bir araya gelip hangi durumda nasıl davranacaklarını birlikte belirlemelidirler. Birinin “evet izin veriyorum” dediği duruma diğerinin de onay vermesi, çocuğun daha uyumlu ve bilinçli hareket etmesine yardımcı olacaktır. Böylece yaramaz diye ifade edilen davranışların ortaya çıkma oranı azalacaktır.
• Ailecek beraber aktiviteler yapmak (birlikte top oynamak, bisiklete binmek, yap-boz yapmak vb.) aile üyelerinin birbirine olan güvenini artıracak, daha uyumlu ve sevgi dolu bir atmosfer sağlanacaktır.
• Elbette bazen sorunlar ve tartışmalar her ailede yaşanır. Mühim olan her tartışmanın ardından konuşarak sorunları çözmeye çalışmak, sarılıp sevgi ile özür dilemek ve güvenle yol almaya devam etmektir.

Yazarın diğer makaleleri

UZMAN ÇOCUK GELİŞİMCİ

AYNUR IŞIK